SH 11: Bài 5 + 6: DINH DƯỠNG NITƠ Ở THỰC VẬT

Ngày soạn:08-9-2015
Ngày giảng:14-9-2015

Tiết 5 –Bài 5 + 6

DINH DƯỠNG NITƠ Ở THỰC VẬT

I. MỤC TIÊU BÀI HỌC

Học xong bài này, HS cần phải:

1. Kiến thức

- Nêu được vai trò sinh lí của nguyên tố nitơ

- Nêu được các nguồn nitơ cung cấp cho cây

- Nêu được dạng nitơ cây hấp thụ từ đất

- Trình bày được các con đường cố định nitơ và vai trò của quá trình cố định nitơ bằng con đường sinh học đối với thực vật và ứng dụng thực tiễn trong ngành trồng trọt

- Nêu được mối liên hệ giữa liều lượng phân đạm hợp lí với sinh trưởng và môi trường

2. Kĩ năng

- Rèn kĩ năng tư duy hệ thống

- Rèn kĩ năng quan sát

- Kĩ năng thể hiện sự tự tin khi trình bày ý kiến trước nhóm, tổ, lớp

- Kĩ năng lắng nghe tích cực, trình bày suy nghĩ, ý tưởng

- Kĩ năng tìm kiếm và xử lí thông tin về vai trò sinh lí của nguyên tố nitơ, nguồn cung cấp nitơ tự nhiên cho cây, quá trình chuyển hoá nitơ trong đất và cố định nitơ

- Kĩ năng quản lí thời gian, đảm nhận trách nhiệm, hợp tác trong hoạt động nhóm

3. Thái độ

- yêu thích môn học

- Bảo vệ môi trường

II. PHƯƠNG PHÁP DẠY HỌC

-         Giảng giải

-         Hỏi – Đáp

-         Trực quan

III. PHƯƠNG TIỆN DẠY HỌC

-         SGK Sinh học 11

-         Tranh hình sgk phóng to

IV. TIẾN TRÌNH TỔ CHỨC BÀI HỌC

1. Khám phá (5’)

Kiểm tra bài cũ

? Thế nào là nguyên tố dinh dưỡng khoáng thiết yếu? Nguyên tố dinh dưỡng khoáng thiết yếu có vai trò như thế nào đối với thực vật

? Trình bày các nguồn dinh dưỡng khoáng cung cấp cho cây trồng? Nếu sử dụng phân bón hoá học không hợp lí sẽ dẫn đến hậu quả gì?

GV đặt vấn đề vào bài:

? Phân hoá học thường chứa những nguyên tố nào? à N, P, K

GV: Từ thí nghiệm bài 4 (hình 4.1) gv khẳng định cho hs thấy vai trò quan trọng của nguyên tố nitơ đối với cây trồng à Vậy nguyên tố nitơ có vai trò sinh lí như nào đối với cây trồng và nguồn nitơ cung cấp cho cây được lấy từ đâu? à Bài mới

3. Kết nối

Hoạt động của GV và HS	Nội dung	TG
? Nitơ thuộc nhóm nguyên tố dinh dưỡng khoáng nào? ? Dạng nitơ mà cây hấp thụ được là gì? ? Quan sát hình 5.1 sgk – 25 và rút ra nhận xét về vai trò của nitơ đối với sự phát triển của cây? HS suy nghĩ trả lời ? Ngoài vai trò chung: đảm bảo cho cây sinh trưởng và phát triển tốt, nguyên tố nitơ còn có vai trò gì khác đối với cây trồng? HS suy nghĩ trả lời GV giảng giải: Thiếu nitơ sẽ làm giảm quá trình tổng hợp prôtêin, từ đó sự sinh trưởng của các cơ quan bị giảm, xuất hiện màu vàng nhạt trên lá (hình 5.2). Màu vàng xuất hiện trước tiên ở những lá già. Điều đó xảy ra là do sự huy động và sự di chuyển của các ion trong cây GV giảng giải: Qúa trình trao đổi chất trong cơ thể thực vật được điều tiết thông qua hoạt động xúc tác của các enzim, cung cấp năng lượng và điều tiết trạng thái ngậm nước của các phân tử prôtêin trong tế bào chất ? Nguồn nitơ trong tự nhiên cung cấp cho cây được lấy từ đâu? - HS nghiên cứu SGK -28 trả lời ? Trong không khí, nitơ tồn tại ở dạng nào? ? Nguồn nitơ trong không khí cung cấp cho cây có đặc điểm gì? - HS nghiên cứu SGK- 28 trả lời ? Nitơ trong đất tồn tại ở những dạng nào? ? Nitơ trong đất cung cấp cho cây có đặc điểm gì? - GV: Hầu hết nitơ trong tự nhiên cây không sử dụng trực tiếp được mà phải thông qua các quá trình biến đổi. Vậy các quá trình đó được biến đổi như thế nào? ? Nghiên cứu hình 6.1 SGK- 29 và trả lời lệnh SGK- 28 - HS quan sát hình 6.1 trả lời 3 à 4 à 6 à 7 à 8 - GV: lưu ý trong đất kị khí thường xảy ra quá trình phản nitrat hoá ? Thế nào là phản nitrat hoá? - HS trả lời: là quá trình chuyển hoá NO3- thành N2 à làm mất nitơ của đất ? Làm thế nào để hạn chế quá trình phản nitrat hoá? - HS suy nghĩ trả lời: phải đảm bảo độ thoáng của đất ?  Thế nào là quá trình cố định nitơ? ? Quan sát hình 6.1 SGK- 29 và trả lời lệnh SGK- 29 - HS quan sát hình vẽ trả lời: ·        2 à 5 à 6 ·        Sản phẩm: NH4+ ? Thế nào là con đường sinh học cố định nitơ? ? Có  mấy nhóm vi sinh vật cố định nitơ? - HS nghiên cứu SGK trả lời - GV giảng giải: VK tạo nốt sần ở cây họ đậu chứa enzim nitrôgenaza có khả năng bẻ gãy liên kết bền vững trong N2 ? Bón phân hợp lí có tác dụng gì? - HS vận dụng kiến thức thực tiễn trả lời ? Thế bào là bón phân hợp lí? - HS vận dụng kiến thức thực tiễn trả lời ? Có những phương pháp bón phân nào? - HS vận dụng kiến thức thực tiễn trả lời ? Cơ sở khoa học của các phương pháp bón phân đó là gì? - HS vận dụng những kiến thức đã học trả lời ? Có những cách nào bón phân qua rễ? ? Điều kiện để thực hiện phương pháp bón phân qua lá là gì? - HS vận dụng kiến thức thực tiễn trả lời ? Nếu bón phân quá nhiều vượt mức tối ưu sẽ dẫn đến hiện tượng gì? - HS vận dụng kiến thức thực tiễn trả lời: ·        Giảm năng suất cây trồng ·        Làm xấu tính chất lí hoá của đất ·        Gây ô nhiễm môi trường nước, không khí, đất ·        Ảnh hưởng đến sức khoẻ con người àLiên hệ: Cần có thói quen sử dụng phân bón hợp lí dựa trên cơ sở khoa học để bảo vệ môi trường, tránh lãng phí, thất thoát nguồn tài nguyên quốc gia	I. Vai trò sinh lí của nguyên tố nitơ - Vai trò chung: Đảm bảo cho cây sinh trưởng và phát triển tốt - Vai trò cấu trúc: Cấu tạo nên các phân tử hữu cơ trong cơ thể (prôtêin, enzin, côenzim, axit nuclêic, diệp lục, ATP… - Vai trò điều tiết: Điều tiết các quá  trình trao đổi chất trong cơ thể thực vật II. Nguồn cung cấp nitơ tự nhiên cho cây 1. Nitơ trong không khí - Dạng tồn tại: N2 chiếm khoảng 80% - Cây không thể hấp thụ được N2 - N2 được vi sinh vật cố định tạo NH3 cây mới hấp thụ được - Nitơ trong NO, NO2 trong khí quyển là độc hại đối với thực vật 2. Nitơ trong đất - Dạng tồn tại: ·        Nitơ khoáng ·        Nitơ hữu cơ - Rễ cây chỉ hấp thụ được nitơ khoáng từ đất dưới dạng NH4+ và NO3- - Cây không hấp thụ trực tiếp được nitơ hữu cơ trong xác sinh vật mà phải biến đổi thành NH4+ và NO3- II. Qúa trình chuyển hoá nitơ trong đất và cố định nitơ 1.Qúa trình chuyển hoá nitơ trong đất - Chuyển hoá nitơ hữu cơ trong đất gồm 2 quá trình: ·        VSV   Quá trình amôn hoá Nitơ hữu cơ                        NH4+ ·        Quá trình nitrat hoá Nitrosomonas         NH4+                                      NO2 Nitrobacter         NO2                                    NO3- - Cây hấp thụ NO3- trong đất nhờ lông hút của rễ 2. Quá trình cố định nitơ phân tử - Khái niệm: Cố định nitơ là quá trình liên kết N2 với H2 để hình thành nên NH3 - Con đường sinh học cố định nitơ là con đường cố định nitơ do các vi sinh vật thực hiện - Có 2 nhóm vi sinh vật cố định nitơ ·        Nhóm VSV sống tự do: VK lam ·        Nhóm VSV cộng sinh với thực vật: VK tạo nốt sần ở rễ cây họ đậu V. Phân bón với năng suất cây trồng và môi trường 1. Bón phân hợp lí và năng suất cây trồng - Bón phân hợp lí sẽ làm tăng năng suất cây trồng   Bón phân hợp lí - Đúng loại, đủ số lượng và các thành phần dinh dưỡng - Đúng nhu cầu của giống, loài cây trồng - Phù hợp với thời kì sinh trưỏng và phát triển của cây - Phù hợp với điều kiện đất đai và thời tiêt mùa vụ 2. Các phương pháp bón phân Có 2 phương pháp bón phân a. Bón phân qua rễ (bón vào đất) - Cơ sở: khả năng hấp thụ các ion khoáng của rễ từ đất - Gồm bón thúc và bón lót b. Bón phân qua lá - Cơ sở: sự hấp thụ các ion khoáng qua khí khổng - Điều kiện: ·        Dịch bón phải có nồng độ các ion khoáng thấp ·        Chỉ bón khi trời không mưa hoặc nắng không quá gay gắt	8’ 10’ 7’ 10’

4. Thực hành luyện tập(4’)

GV hệ thống lại kiến thức bài học

5. Vận dụng(1’)

- Đọc kết luận SGK – 27, 31

- Học bài và trả lời các câu hỏi SGK

- Ôn lại bài 1 à 6 chuẩn bị cho tiết tự chọn và kiểm tra 15 phút