SH 11: Bài 2: VẬN CHUYỂN CÁC CHẤT TRONG CÂY

Ngày soạn:23-8-2015
Ngày giảng:27-8-2015

Tiết 2 – Bài 2

VẬN CHUYỂN CÁC CHẤT TRONG CÂY

I. MỤC TIÊU BÀI HỌC

Học xong bài này, HS cần phải:

1. Kiến thức

- Nêu được đặc điểm của con đường vận chuyển nước và chất dinh dưỡng từ rễ lên lá

- Nêu được đặc điểm của con đường vận chuyển các chất từ lá đến các tế bào

- Giải thích được cơ chế vận chuyển các chất qua mạch gỗ

- Giải thích được cơ chế vận chuyển các chất được đồng hoá ở lá qua mạch rây

- Nêu được quan hệ của mạch gỗ và mạch rây trong vận chuyển các chất

2. Kĩ năng

Rèn một số kĩ năng:

- Phân tích, so sánh

- Tư duy lôgic, khái quát kiến thức

- Vận dụng lí thuyết giải thích các hiện tượng thực tế

- Kĩ năng thể hiện sự tự tin khi trình bày ý kiến trước nhóm, tổ, lớp

- Kĩ năng lắng nghe tích cực, trình bày suy nghĩ, ý tưởng

- Kĩ năng tìm kiếm và xử lí thông tin về cấu tạo mạch gỗ, mạch rây và động lực của sự vận chuyển các chất trong dòng mạch gỗ, dòng mạch rây của cây

- Kĩ năng quản lí thời gian, đảm nhận trách nhiệm, hợp tác trong hoạt động nhóm

3. Thái độ

- Yêu thích môn học, yêu thiên nhiên

- Biết chăm sóc cây trồng và bảo vệ môi trường

II. PHƯƠNG PHÁP DẠY HỌC

-         Hỏi – Đáp

-         Quan sát – Tìm tòi

-         Giảng giải

-         Thảo luận nhóm

III. PHƯƠNG TIỆN DẠY HỌC

-         SGK Sinh học 11

-         Tranh hình SGK phóng to

IV. TIẾN TRÌNH TỔ CHỨC BÀI HỌC

1. Khám phá(5’)

Kiểm tra bài cũ

? Phân biệt cơ chế hấp thụ nước và ion khoáng ở rễ cây?

? Những yếu tố nào có thể ảnh hưởng tới sự hấp thụ nước và ion khoáng ở thực vật?

GV đặt vấn đề: Nước và ion khoáng được rễ cây hấp thụ đi lên cao bằng cách nào và trong cây có những dòng vận chuyển vật chất nào? à Bài mới

3. Kết nối

Hoạt động của GV và HS	Nội dung	TG
? Trong cây có những dòng vận chuyển vật chất nào? HS trả lời: -         Dòng mạch gỗ: Dòng đi lên -         Dòng mạch rây: Dòng đi xuống GV cho HS qs hình 2.1 sgk – 10 đê thấy rõ dòng vận chuyển của mạch gỗ ?Mạch gỗ là gì? ? Mạch gỗ gồm những loại tế bào nào? HS dựa vào nội dung kiến thức GV vừa giảng giải trả lời ? Dựa vào chiều vận chuyển của dòng mạch gỗ hãy cho biết dịch mạch gỗ gồm có những thành phần nào? HS suy nghĩ trả lời GV đặt vấn đề: -         Dòng mạch gỗ là dòng đi lên -         Làm thế nào mà dòng mạch gỗ di chuyển được theo chiều ngược với chiều của trọng lực từ rễ lên đến đỉnh của những cây gỗ cao đến hàng chục met? ? Dòng mạch gỗ di chuyển được nhờ vào những lực nào? HS đọc sgk trả lời GV cho HS qs hình 2.3 sgk – 12 để chứng minh sự tồn tại của áp suất rễ GV lấy ví dụ hiện tượng thức tế chứng minh sự tồn tại của áp suất rễ: Khi cưa ngang thân cây gỗ thì ở mặt cắt thấy có nhựa chảy ra à Hiện tượng chảy nhựa ? Thực hiện lệnh sgk – 11 HS suy nghĩ trả lời: -         Ban đêm cây hút nhiều nước à Nước được chuyển theo mạch gỗ lên lá và thoát ra ngoài -         Nhưng qua những đêm ẩm ướt, độ ẩm tương đối của không khí quá cao, bão hoà hơi nước à Không thể hình thành hơi nước để thoát vào không khí như ban ngày à Nước ứ qua mạch gỗ ở tận các đầu cuối của lá, nơi có khí khổng -         Hơn nữa do các phân tử nước có lực liên kết với nhau tạo nên sức căng bề mặt, hình thành nên những giọt nước treo đầu tận cùng của lá ? Tại sao hiện tượng ứ giọt chỉ xảy ra ở cây 1 lá mầm? HS suy nghĩ trả lời -         Cây 1 lá mầm có thân thảo thấp -         Áp lực nước đủ mạnh để đẩy nước lên lá GV giảng giải: Do hơi nước thoát vào không khí, tế bào khí khổng bị mất nước và hút nước từ các tế bào nhu mô bên cạnh. Đến lượt mình, các tế bào nhu mô lá lại hút nước từ mạch gỗ ở lá. Cứ như vậy xuất hiện 1 lực hút từ lá lên đến tận rễ GV giảng giải: Nhờ có lực liên kết này đảm bảo cho dòng mạch gỗ liên tục trong cây ? Mạch rây là gì? ? Mạch rây gồn những loại tế bào nào? ? Thành phần dịch mạch rây? ? Cơ chế của dòng mạch rây? HS trả lời GV: Dòng mạch rây chảy từ nơi có áp suất thẩm thấu cao đến nơi có áp suất thẩm thấu thấp hơn Liên hệ: Việc vận chuyển vật chất trong cây có ý nghĩa quyết định đến việc hình thành năng suất kinh tế của cây trồng, đặc biệt trong giai đoạn hình thành cơ quan sinh sản và cơ quan dự trữ à Dựa vào đặc điểm này, con người đã ứng dụng trong việc sử dụng thuốc hoá học bảo vệ thực vật 1 cách hợp lí -         Thuốc vận chuyển theo mạch gỗ à Tưới vào đất -         Thuốc vận chuyển theo mạch rây à Phun qua lá à Côn trùng hút, chích, ăn sẽ bị chết GV cho HS qs hình 2.6 sgk – 13 để thấy rõ mối liên hệ giữa mạch gỗ và mạch rây Liên hệ: Cần có ý thức bảo vệ cây xanh (không chặt phá, bẻ cành, ngắt ngọn…) làm ảnh hưởng đến quá trình vận chuyển vật chất trong cây, mất mĩ quan, cây dễ bị nhiễm nấm và vi khuẩn	I. Dòng mạch gỗ(Dòng đi lên) 1. Khái niệm - Mạch gỗ là con đường vận chuyển các chất từ rễ lên lá - Gồm các tế bào chết 2. Thành phần dịch - Chủ yếu là nước, ion khoáng(hấp thụ được từ đất) - Chất hữu cơ(được tổng hợp ở rễ) 3. Cơ chế - Lực đẩy (áp suất rễ) - Lực hút do thoát hơi nước ở lá - Lực liên kết giữa các phân tử nước với nhau và với thành mạch gỗ II. Dòng mạch rây 1. Khái niệm - Mạch rây là con đường vận chuyển các chất từ tế bào nguồn đến các tế bào chứa - Gồm các tế bào sống 2. Thành phần dịch - Chủ yếu là hợp chất hữu cơ: Saccarozo, axit amin, vitamin, hoocmon, ATP, ion khoáng,... 3. Cơ chế - Chênh lệch áp suất giữa tế bào nguồn và tế bào chứa ·        Tế bào nguồn có áp suất thẩm thấu cao ·        Tế bào chứa có áp suất thẩm thấu thấp	3 3 15 3 3 8

4. Thực hành luyện tập(4’)

- GV hệ thống lại kiến thức bài học

? Phân biệt mạch gỗ và mạch rây? ( Theo bảng)

5. Vận dụng(1’)

- Đọc kết luận SGK – 14

- Đọc mục “Em có biết” SGK - 14

- Học bài và trả lời các câu hỏi SGK

- Đọc trước bài 3 – Thoát hơi nước